Haber7 – ÖZEL
Filistin-İsrail savaşı devam ederken İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Türkiye’ye geleceği açıklandı. Önümüzdeki günlerde yaşanacak kritik tepeyi Haber7’ye değerlendiren uzmanlar, ABD’nin İran’a yönelik tehdidine ve Türkiye’nin bölgedeki caydırıcı gücüne dikkat çekti.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk iki gün önce Ankara’da bir araya geldi.
Görüşmede İsrail-Filistin meselesi ve terörle mücadeleye ilişkin ortak faaliyetler ele alındı. Bakanlar toplantısının ardından Fidan, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüşmek üzere Türkiye’ye geleceğini duyurdu. İki cumhurbaşkanının görüşmesinde bölgedeki tüm olumsuzlukların masaya yatırılması bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yoğun dış diplomasisi hız kesmeden devam ediyor. İsrail’in Gazze’deki savaş hatalarının ardından bölgedeki birçok ülkenin liderleriyle görüşen Erdoğan, Ortadoğu’da bir diğer önemli rol oynayan İran’ın lideriyle de görüşecek.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Batılı ülkelerin İsrail zulmüne karşı sessizliğini her platformda sert bir şekilde dile getirdi. Müslüman ülkelerle tek tek görüşen ve Bağımsız Filistin Devleti’nin kuruluşunun gerçek olacağını vurgulayan Erdoğan’ın İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile görüşmesinin sonuçları şimdiden merak konusu oldu.
Ders Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölüm Başkanı Prof. Dr. Zekeriya KurşunVe Bitlis Eren Üniversitesi’nde görev yapan Doç. Dr. Adem PalabıyıkHaber7’ye yorum yaptı.
BAŞKAN: CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN ÖNEMLİ BİR DURUŞ ALDI
Konuyla ilgili Haber7’ye konuşan Prof. Dr. Zekeriya Kurşun, ‘Uluslararası toplum İsrail lehine kararlar almaya devam ediyor, dolayısıyla Türkiye’nin İran ve komşu ülkelerle diyaloğu gerçek ve yerindedir.’
Prof., Cumhurbaşkanı Erdoğan ile İran lideri Reisi arasındaki görüşmeye ilişkin değerli açıklamalarda bulundu. Dr. Zekeriya Kurşun şunları söyledi:
“Türkiye 7 Ekim’den bu yana önemli diplomatik toplantılar yaptı. En azından ateşkesin sağlanması konusunda ciddi bir duruş sergiledi ve sorumluluk aldı. İran-Türkiye görüşmesinde Birleşmiş Milletler’in geçmişte dile getirdiği iki devletli yapı kurulması konusunun yeniden gündeme getirilmesi konusunun gündeme geleceğini tahmin ediyorum. Zaten Türkiye’nin talebi de bu yönde.”
“İRAN, FİLİSTİN KADAR TEHLİKE İÇİNDE”
“İran’ın sorunu en az Filistin kadar büyük bir sorundur. Amerikan deniz filosunun o bölgede bulunması da İran’ı büyük ölçüde tehdit ediyor. Bu tehdidin bölgesel sonuçlarının da tartışılacağını düşünüyorum. “Bu tehdide karşı alınabilecek tedbir ve yaptırımlar iki lider arasında görüşme konusu olacak.”
Haber7’ye Türkiye-İran görüşmesini değerlendiren Bitlis Eren Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Sosyolog Adem Palabıyık, Türkiye’nin bölgedeki caydırıcı gücüne dikkat çekerek, Ortadoğu’da barış ve huzurun Türkiye’nin garantöründe olacağını belirtti. Palabıyık, bölgede İran’la iş birliğinin önemine vurgu yaptı. Sözlerine şöyle devam etti:
“İSRAİL SURİYE’DE BİZİMLE KARŞILAŞABİLİR”
“Türkiye olarak Suriye’de de varız, Astana sürecinde de birlikteyiz, bu süreçte farklı görülmemeliyiz. Çünkü Suriye’de eninde sonunda İsrail karşımıza çıkacak. Suriye denklemi İran’ın iş birliğiyle çözülmeli.” Aksi takdirde İsrail’in katliamları bittiğinde onu hedef alan kişilerin başka ülkelere de saldırması beklenebilir.
Irak’ın kuzeyi ve Süleymaniye bölgesinde çeşitli PKK unsurları faaliyetlerini sürdürüyor. Bu bölgelerdeki PKK unsurlarının İran merkezli olduğu tezleri yoğun bir şekilde dile getiriliyor. Bu önlenecektir. Şu anda küresel siyasetin Orta Doğu etkisi şekilleniyor ve bunda yer alacak ülkeler de özellikle İran ve Türkiye. Mısır’a olan inanç önemli ölçüde azaldı. Diğer Kuzey Afrika ülkeleri iç savaş içinde. Körfez ülkeleri sürece müdahil değil. “İran’la garantörlük sürecinin yürütülmesi gerekiyor.”
“TÜRKİYE BARIŞIN GARANTİSİ OLACAK”
“ABD’nin bölgeye gelmesiyle birlikte İran’la görüşme kararı çok önemli. Çünkü ABD doğrudan temas kuramayacak. Garantörlük sürecinde Türkiye de barışın ve iletişimin garantörü olabilir. Çünkü Türkiye her ülkeyle görüşüyor. Rusya-Ukrayna krizindeki rolü sayesinde İran-ABD “Ve İsrail de denklemde kilit rol oynayacak.”
Türkiye’nin küresel politikadaki aktif rolüne değinen Adem Palabıyık, ülkemizin garantör ülke olmasının nedenlerini dile getirdi.
“TÜRKİYE GARANTİ ÜLKESİ OLMA DENEYİMİNE SAHİPTİR”
“İran bölgesel politika izliyor, küresel politikada Türkiye kadar aktif değil. Türkiye ise küresel politikada da aktif. Türkiye caydırıcı bir güç olarak garantör ülke olarak karşımıza çıkıyor. Garantörlük sadece taraflar arasında olmamalıdır. Yöneticiler ya da yasal olarak, ama halk arasında da… Sosyolojik olarak Türkiye’nin Filistin halkıyla mevcut ilişkisi bu bağ, Türkiye’yi bu anlamda güçlü kılıyor.
Türkiye’nin de Bosna örneği var. Bosna sürecinde Türkiye yine benzer bir garantörlük yani eylem planı önerdi. Türkiye uluslararası hukukta birçok devletten daha fazla tecrübeye sahiptir. “Bütün bu deneyimler Türkiye’nin bölgesinde ve dünyadaki nüfuzunu artırırken, Türkiye’nin İsrail-Filistin çatışmasında garantör rolü üstlenmesi, Filistin’de daha fazla can kaybının yaşanmaması açısından büyük önem taşıyor.”
